Gospodarka leśna - gałąź
gospodarki
narodowej
obejmująca
użytkowanie lasu
(głównie
produkcję drewna
) oraz działania związane z utrzymaniem trwałości drzewostanów w warunkach ich eksploatacji:
hodowlę
,
ochronę
, utrzymanie i powiększanie zasobów leśnych, a także gospodarowanie zwierzyną leśną. Dodatkowymi elementami gospodarki leśnej są: pozyskiwanie płodów
runa leśnego
,
choinek
,
roślin leczniczych
oraz realizacja pozaprodukcyjnych funkcji
lasu
, związanych z ochroną powietrza, wód i gleby.
Gospodarkę leśną prowadzi się według zasad:
- powszechnej ochrony lasów,
- trwałości utrzymania lasów,
- ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów,
- powiększania zasobów leśnych.
Gospodarka leśna realizowana jest w oparciu o:
- Ustawę o lasach,
- Politykę Leśną Państwa,
- Ustawę o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju,
- Zalecenia konwencji międzynarodowych.
Znaczący wpływ na warunki prowadzenia gospodarki leśnej mają przepisy ustawy o
ochronie przyrody
.
Ustawa o lasach
Ustawa stawia ponad korzyściami
ekonomicznymi
trwałość i wielofunkcyjność lasów, nie obciążając jednak
budżetu państwa
kosztami tych działań. Zgodnie z obowiązującą ustawą podstawowym zadaniem
Lasów Państwowych
jest prowadzenie trwale zrównoważonej gospodarki leśnej, realizowane w oparciu o
plany urządzania lasu
z uwzględnieniem w szczególności następujących celów:
- zachowania lasów i korzystnego ich wpływu na
klimat
,
powietrze
,
wodę
,
glebę
, warunki życia i
zdrowie człowieka
oraz
równowagę przyrodniczą
;
- ochrony lasów, zwłaszcza
ekosystemów
leśnych stanowiących naturalne fragmenty rodzimej przyrody lub lasów szczególnie cennych ze względu na zachowanie różnorodności przyrodniczej, leśnych zasobów
genetycznych
, walory
krajobrazowe
i potrzeby nauki;
- ochrony gleby i terenów szczególnie narażonych na zniszczenie lub uszkodzenie oraz o specjalnym znaczeniu społecznym;
- ochrony wód powierzchniowych, głębinowych i
retencji
zlewni
;
- produkcji, na zasadzie racjonalnej gospodarki,
drewna
oraz
surowców
i produktów
ubocznego użytkowania
lasu.
Polityka Leśna Państwa
Obecnie cele polityki leśnej (w Polsce) oraz zadania służące ich realizacji zostały sprecyzowane w dokumencie Polityka Leśna Państwa - wydanym przez
Ministerstwo Ochrony środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa
zatwierdzonym przez
Radę Ministrów
w
1997
roku. Nadrzędnym celem polityki leśnej jest wyznaczenie kompleksu działań kształtujących stosunek człowieka do lasu, zmierzających do zachowania w zmieniającej się rzeczywistości przyrodniczej i społeczno – gospodarczej warunków do trwałej w nieograniczonej perspektywie czasowej wielofunkcyjności lasów, ich wszechstronnej użyteczności i ochrony oraz roli w kształtowaniu środowiska przyrodniczego zgodnie z obecnymi i przyszłymi oczekiwaniami społeczeństwa.
Politykę leśną realizują:
-
Wojewodowie
w lasach prywatnych w zakresie doskonalenia zrównoważonego użytkowania lasów i ich zasobów oraz poprawy stanu lasów prywatnych i nadzoru nad nimi;
- Dyrektor Generalny Lasów Państwowych w zakresie doskonalenia metod gospodarowania w lasach państwowych i ich użytkowania, pozwalających na realizację wszystkich wskazanych przez politykę leśną państwa funkcji lasów;
- Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej w zakresie wdrażania w procedurach planistycznych zasad urządzania lasu, skierowanych na osiąganie celów wielofunkcyjnego gospodarstwa leśnego oraz monitorowanie stanu zasobów leśnych i stanu lasów.
Partnerami w realizacji polityki leśnej państwa są jednostki administracji państwowej i samorządowej odpowiedniego szczebla: - Administracja wojewódzka w zakresie polityki przestrzennego zagospodarowania terenu województw w sposób gwarantujący lasom maksymalną ochronę (ochrona środowiska, zalesienia, zadrzewienia);
- Administracja lokalna i samorządy w zakresie bezpośredniej współpracy z nadleśnictwami i wzajemnej partycypacji w procesach planistycznych (plany urządzania lasów, plany przestrzennego zagospodarowania gminy, plany ochrony parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych), w programach podnoszenia poziomu wiedzy i świadomości ekologicznej społeczności lokalnej.
W polityce leśnej uczestniczą:
-
Związki zawodowe
działające w obszarze leśnictwa w zakresie ich obowiązków
statutowych
;
- Uczelnie i Instytuty leśne przez podejmowanie i realizację badań w zakresie ekologicznych i społecznych funkcji lasów oraz harmonizację z nimi technologii i metod produkcji, a także w zakresie realizacji programów edukacji przyrodniczo – leśnej społeczeństwa oraz kształcenia kadr dla leśnictwa;
- Leśne
stowarzyszenia
naukowo – techniczne (Polskie Towarzystwo Leśne, Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Leśnictwa i Drzewnictwa) w zakresie popularyzacji wiedzy leśnej, kreowania opinii i propozycji odnośnie polityki leśnej państwa;
-
Prasa
leśna i
wydawnictwa
leśne w zakresie informacji o lasach, szkolnictwie i polityce leśnej państwa;
-
Sejm
i
Senat
w zakresie stanowienia prawa leśnego, odpowiednich zabezpieczeń dla polityki leśnej w budżecie państwa, kontroli realizacji postanowień polityki leśnej i polityki ekologicznej państwa oraz wdrożenia zasad zrównoważonego rozwoju;
-
Rząd
w zakresie realizacji we wszystkich sektorach polityki ekologicznej państwa, zwłaszcza redukcji zagrożeń dla lasów.
Ustawa o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju
Ustawa ta, do strategicznych zasobów naturalnych kraju zalicza między innymi:
Zalecenia konwencji międzynarodowych
Wśród nich wymieniane są głównie:
- Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie strategii leśnictwa
Unii Europejskiej
(uchwalonej w
1997
roku);
- Zasady leśne uchwalone podczas konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych Środowisko i Rozwój,
Rio de Janeiro
-
1992
rok.
Ochrona przyrody w gospodarowaniu lasami
Powierzchnie lasów, na których ekosystemy zachowały się w stanie naturalnym lub mało zmienionym poddawane są ochronie w formie
parków narodowych
lub
rezerwatów
. Obszary o innych walorach przyrodniczych i krajobrazowych chronione są w formie
parków krajobrazowych
. Określone
siedliska
leśne wymagają ochrony w formie obszarów
Natura 2000
. Dla wszystkich tych form ochrony przyrody sporządza się plany ochrony uwzględniane w planach urządzania lasów.
Międzynarodowe Certyfikaty FSC
Potwierdzeniem dla Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych, w skład której wchodzą nadleśnictwa, że lasy na jej terenie są zarządzane poprawnie na każdym etapie - od wysiania nasion w
szkółkach leśnych
, poprzez wszelkie zabiegi hodowlane i ochronne prowadzone w
drzewostanach
, do wycinki i sprzedaży drewna włącznie są międzynarodowe certyfikaty FSC nadawane przez Radę ds. Odpowiedzialnej Gospodarki Leśnej (Forest Stewardship Council). Aby otrzymać taki certyfikat RDLP poddaje się ocenie audytorów. Jedną z jednostek prowadzących audyty w Polsce jest NEPCon. Audytorzy oprócz gospodarki leśnej, oceniają zagadnienia z zakresu: ochrony przyrody, udostępniania lasów dla społeczeństwa, praw pracowniczych, planowania i dokumentowania działalności, relacji z lokalnym społeczeństwem i inne. Zasady i Kryteria Dobrej Gospodarki Leśnej opisują jak powinna wyglądać zrównoważona gospodarka leśna. Opierając się na wiedzy pokoleń leśników teoretyków i praktyków, ekologów, zdobyczy współczesnej demokracji oraz podstawowych zasadach funkcjonowania gospodarki leśnej, członkowie FSC opracowali w
1994
roku zasady i kryteria które należy spełnić aby otrzymać certyfikat FSC.
Literatura